مباني مديريت شهري
(با تأکيد بر چالشهاي نظام مديريت شهري ايران)
مؤلفين:دکتر ميثم رضائي
(استادیار گروه مهندسي شهرسازي، دانشگاه سلمان فارسي کازرون)
دکتر مهدي ميرزاده کوهشاهي
(دانشیار گروه جغرافيا، دانشگاه هرمزگان)
پيشگفتار
مديريت شهري يکي از شاخههاي نوظهور و کليدي در علم مديريت است که در عصر حاضر اهميتي بيسابقه يافته است. از ديرباز، شهرها بهعنوان مراکز اجتماعي، فرهنگي، اقتصادي و سياسي، نقشي محوري در جوامع انساني ايفا کردهاند اما با تحولات سريع صنعتي و تکنولوژيکي در قرن اخير، رشد شهرنشيني و گسترش بيروية شهرها، به همراه مشکلاتي چون تراکم جمعيت، آلودگي محيطزيست و نيازهاي فزاينده به خدمات عمومي و زيرساختها، مديريت شهرها به يکي از چالشهاي پيچيده و درعينحال ضروري تبديل شده است. اصطلاح مديريت شهري، هرچند به ظاهر ساده است، اما دربردارندة مفاهيم و لايههاي عميقي است که هم از منظر عملي و هم از نگاه نظري، ابعاد گستردهاي را دربر ميگيرد. همين گستردگي گاه موجب تناقضاتي در برداشتها و کاربردهاي اين علم شده است.
در دنياي امروز، مفهوم مديريت شهري فراتر از يک دانش نظري يا کاربردي صرف است. اين حوزه بهعنوان يکي از ابزارهاي کليدي براي تحقق توسعة پايدار، بهبود کيفيت زندگي شهروندان و ايجاد هماهنگي ميان نهادهاي مختلف شهري مورد توجه قرار گرفته است. رشد شتابان جمعيت شهري در سراسر جهان، بهويژه در کشورهاي درحالتوسعه، چالشهاي جديدي را پيش روي برنامهريزان و مديران شهري قرار داده است که نياز به مديريت کارآمدتر و علميتر را بيش از پيش آشکار ميسازد. اين کتاب، با هدف ارائه چارچوبهاي نظري و عملي در حوزة مديريت شهري، تلاش ميکند تا به دانشجويان، پژوهشگران و متخصصان اين عرصه در درک بهتر چالشها و ارائه راهحلهاي نوآورانه کمک کند.
کتاب حاضر در پنج فصل طراحي و تدوين شده است. فصل نخست به مباني اولية مديريت پرداخته و پايههاي نظري اين علم را مورد بررسي قرار ميدهد. هدف اين فصل، آشنايي خوانندگان با کليات و مفاهيم اساسي مديريت است. فصل دوم به نظريهها و ديدگاههاي مختلف در حوزة مديريت شهري ميپردازد؛ نظريههايي که نهتنها راهنمايي براي پژوهشهاي علمي ارائه ميدهند، بلکه در فرآيند تصميمگيري و سياستگذاري نيز نقشي برجسته دارند. فصل سوم به تحليل چالشهاي موجود در نظام مديريت و برنامهريزي شهري ايران اختصاص دارد. در اين فصل، مشکلات ساختاري، اجرايي و نهادي که موجب ناکارآمدي در اين حوزه شدهاند، بررسي شده و راهکارهايي براي مواجهه با اين چالشها پيشنهاد ميشود. فصل چهارم با مروري تاريخي، روند تکامل مديريت شهري در ايران را از گذشته تا کنون ترسيم ميکند. اين فصل، با ارائه نگاهي جامع به سير تحولات اين حوزه، به خوانندگان کمک ميکند تا زمينههاي تاريخي و فرهنگي مؤثر بر مديريت شهري را بهتر درک کنند. در نهايت، فصل پنجم با ارائه راهبردهايي براي مديريت يکپارچه شهري در ايران، به ارائه پيشنهادي عملي براي ارتقاء کارايي و انسجام در مديريت شهري ميپردازد.
اين کتاب، علاوه بر آنکه بهعنوان يک منبع علمي به دانشجويان و پژوهشگران کمک ميکند تا مفاهيم کليدي اين حوزه را درک کنند، بهعنوان ابزاري عملي نيز براي مديران و سياستگذاران مفيد خواهد بود. هدف ما از تدوين اين کتاب، ارائه ديدگاهي جامع و کاربردي است که بتواند به پاسخگويي به نيازهاي روزافزون جوامع شهري و بهبود فرآيند مديريت شهرها کمک کند. اين تلاش علمي بر آن است که با ترکيب دانش نظري و عملي، گامي در جهت ارتقاء کيفيت زندگي شهري و ايجاد جوامعي پايدارتر بردارد.
در پايان، لازم است اشاره شود که اين کتاب، همانند هر اثر علمي ديگر، خالي از نقص نيست. بدينمنظور، از تمامي استادان، صاحبنظران، پژوهشگران، مدیران و شما خوانندگان گرامي دعوت ميکنيم که نظرات، پيشنهادها و انتقادات خود را به آدرس ايميل نویسندگان به نشانی (m_rezaei3000@yahoo.com) و (mahdi.mirzade@hormozgan.ac.ir) ارسال فرماييد. اميد است که با بهرهگيري از ديدگاههاي ارزشمند شما، اين اثر در ويرايشهاي بعدي تکميلتر و اثرگذارتر شود.
ميثم رضائي
مهدي ميرزاده کوهشاهي